Pycnometrya ismi Yunanca hacim anlamında kullanılan pyknos adından gelmektedir. Piknometreler Arşimet Prensibine gore katı haldeki (bulk) numunenin içinden akışkan (gaz) geçirmek suretiyle ve bu gazın yerdeğiştirmesini ölçerek numunenin yoğunluğunu hesaplamak ilkesiyle çalışır. Piknometre ölçümü için kullanılan gazın ideal olduğu kabul edilebilir. Özellikle Helyum gazının kullanımı önerilmekle beraber Azot gazı da uygulamalarda kullanılabilir. Piknometre ile yapılan ölçümler daha çok seramik, maden, kozmetik, fiber, yapısal köpük, tozlaştırılmış besin, reçine, alumina, titanya ve diğer mineraller, eczacılık, petrokimyasallar ve toz malzeme endüstrileri için araştırma, geliştirme ve kalite kontrol esasına dayanır. Piknometre ayrıca bir çamur içindeki karı miktarını da ölçebilir.

Geniş bir kalibrasyon numune hücre boyutuna sahip olan piknometre bu sayede, farklı boyutlarda birçok analizin yapılmasını sağlar. Kalibrasyon, operasyon valfleri ve sonuçların hesaplanması tamamen otomatik olarak yapılmaktadır. Numuneler hızlı ve otomatik olarak istenen % değişime ulaşılıncaya kadar analize tabi tutulabilirler. Analizlerin doğru yapılabilmesi için ortam sıcaklığının bilinen ve uygun bir değerde olması gerekir.